Groene ambities: tijd om in actie te komen!
Zorgorganisaties hebben in toenemende mate groene ambities, maar de stap naar uitvoering is vaak lastig te zetten. Nu is het moment aangebroken om te stoppen met praten en over te gaan tot actie. Per 1 juli 2019 is de informatieplicht voor energiebesparende maatregelen van kracht geworden. Dat dwingt organisaties om nu echt aan de slag te gaan met duurzaamheid. Hierbij is een belangrijke rol weggelegd voor de facilitaire organisatie.
Twee interim facilitair managers van Humanagement, Marleen Burger en Angela kleine Schaars, hielpen hun opdrachtgever in de zorg eerder dit jaar een verduurzamingsslag te maken. Zij beschrijven in dit artikel hoe zorgorganisaties tot actie kunnen overgaan.
Focus op kleine stappen
Op welke acties moet de zorg zich focussen om haar ambities waar te maken? Marleen Burger adviseerde Stichting De Leystroom in Breda en Angela kleine Schaars ging aan de slag bij Park Zuiderhout in Teteringen. Hun advies is duidelijk. Om de duurzaamheidsambitie te vertalen in actie, is het belangrijk om te starten met kleine, zichtbare stappen in de operationele activiteiten (lees in dit kader ook ons recent verschenen artikel). Kleine stappen zijn financieel aantrekkelijk en nog belangrijker is dat ze leiden tot bewustwording en zorgen voor draagvlak. Ze creëren ruimte en motivatie voor de échte uitdagingen.
Kleine stappen zijn financieel te behappen
Kleine stappen zijn financieel goed behapbaar. Zo kunnen ook kleinere zorgorganisaties aan de slag met hun duurzaamheidsambities. De investeringen zijn niet zo groot en verdienen zichzelf veelal binnen twee tot vijf jaar terug. Neem bijvoorbeeld restafval. Dat is de duurste afvalstroom. Plaats nieuwe bakken waarin afval wordt gescheiden, pas het contract met de afvalinzamelaar aan en de afvalkosten worden direct gereduceerd. Ook kun je de kosten verzachten door gebruik te maken van natuurlijke vervangingsmomenten. Mochten grote investeringen toch nodig zijn dan kan men ook vaak terugvallen op subsidies. Er zijn vele subsidies beschikbaar voor instellingen die aantoonbaar kunnen maken dat zij met concrete duurzaamheidsplannen bezig zijn. Denk hierbij bijvoorbeeld aan isolatiemaatregelen of de aanschaf van zonnepanelen. Dat motiveert en kan net dat extra zetje geven om in actie te komen.
Er was veel winst te behalen door volledig over te stappen op LED-verlichting. Dit vergt echter een grote investering. Door alle lampen op het moment dat zij kapot gaan te vervangen door ledlampen werd gebruik gemaakt van natuurlijke vervangingsmomenten en werd de investering behapbaar.
Kleine stappen leiden tot bewustwording en draagvlak
Om duurzaamheid te kunnen borgen is bewustwording en draagvlak van de stakeholders nodig. Het succes van de kleine stappen zorgt daarvoor. Succes motiveert. Kleine veranderingen geven stakeholders bovendien concrete handvatten. Zij zien het effect daarvan en weten zo wat ze zelf kunnen doen om bij te dragen aan de successen. Dat stimuleert duurzaam gedrag binnen de hele organisatie.
Kleine stappen creëren ruimte voor échte uitdagingen
Sommige uitdagingen vragen meer dan kleine investeringen en daarmee om meer draagvlak. Kleine stappen kunnen hier aan bijdragen door de bewustwording te vergroten. Ook kunnen besparingen van deze initiatieven leiden tot extra financiële ruimte. De kleine stappen creëren dus ruimte om de échte uitdagingen aan te gaan. De grotere uitdagingen zitten bijvoorbeeld in de ‘bakstenen’. Het type pand en het eigenaarschap beïnvloeden mogelijkheden en uitdagingen. Bezit de organisatie een monumentaal pand, dan is het de uitdaging om het pand te verduurzamen en tegelijkertijd te voldoen aan de regels vanuit het Monumentenbeheer. Gaat het om een huurpand, dan is het zaak de verhuurder mee te krijgen in de duurzaamheidsambitie en samen op één lijn te komen. Een compromis leidt vaak tot minder effectieve maatregelen of hogere kosten. Dit wil je voorkomen.
Praktijkvoorbeelden
Kleine, snelle veranderingen zijn te behalen binnen de operationele processen. Bij afvalpreventie en -verwerking moet het voorkomen van afval de eerste focus zijn. Simpele dingen, zoals grootverpakkingen inkopen, plastic disposables vervangen door porseleinen producten, plastic grootverpakkingen terugsturen naar de leverancier voor hergebruik, standaard niet printen of dubbelzijdig printen. Het zijn maar een paar voorbeelden om de hoeveelheid afval te verminderen. Daarnaast is afval scheiden nog lang niet de normaalste zaak van de wereld. Door meer afvalstromen te creëren neemt de hoeveelheid restafval aanzienlijk af. Restafval is een boosdoener wanneer het aankomt op milieu-impact.
Wanneer alle toiletten van kleinere reservoirs, dubbele spoelknoppen en stoponderbrekers worden voorzien, zijn eenvoudig resultaten in het waterverbruik te boeken. Hiermee kunnen gebruikers zelf de hoeveelheid water bepalen en deze vroegtijdig stoppen. Een stoponderbreker leidt gemiddeld al tot een waterbesparing van 30-60% per spoelbeurt. Een reservoir van 6 liter in plaats van 9 liter zorgt al voor een waterbesparing van 30% per spoelbeurt. Ook op het gebied van schoonmaak zijn snel resultaten te boeken. De overstap van de traditionele schoonmaakmethode naar de microvezelmethode leidt tot een minimaal gebruik van water én schoonmaakmiddelen.
Door (schoonmaak)middelen met een gevarensymbool uit te bannen en te vervangen door milieuvriendelijke alternatieven, vindt er een minimale blootstelling aan schadelijke stoffen plaats.
Facilitaire dienst als aanjager
De informatieplicht voor energiebesparende maatregelen dwingt de zorg om nu echt aan de slag te gaan met hun duurzaamheidsambities. De facilitaire dienst kan de ontwikkelingen op gang brengen en het proces aanjagen. Deze dienst is zichtbaar binnen de hele organisatie. Het is deze afdeling die invloed kan uitoefenen op het verminderen van grondstoffen en energieverbruik. Bij facilitair liggen de mogelijkheden om snelle veranderingen in operationele activiteiten door te voeren en zo het gedrag van interne én externe stakeholders te beïnvloeden. Dat maakt de faciliterende dienst dé aangewezen afdeling om met kleine, zichtbare stappen te starten. De genoemde voorbeelden zijn waarschijnlijk voor de hand liggend en veelal bekend, maar de praktijk wijst uit dat ze nog niet altijd worden toegepast. Welke stappen heeft uw organisatie al gezet en ligt er nog meer binnen handbereik?
Ons afval bestond voor 84% uit restafval. Door drie extra afvalstromen te creëren – Swill, KGA en PMD – nam de hoeveelheid restafval af. De daadwerkelijke impact moet het komende jaar gaan uitwijzen.
Van onze leverancier hebben wij doseersystemen gekregen. Dit leidt tot een reductie van het gebruik van schoonmaakmiddelen én kosten, zonder dat de schoonmaakkwaliteit achteruit gaat.