Mijn (facilitaire) hart heeft van jongs af aan bij de zorg gelegen. Nog steeds vind ik het één van de mooiste branches, maar de uitdagingen voor de zorgbranche worden groter en groter. Bovendien heb ik de afgelopen periode om verschillende redenen stevig moeten nadenken over de zorg.
Van huis uit heb ik een klap van de zorg-molen meegekregen. Mijn moeder was hoofdverpleegkundige in het verpleeghuis en mijn vader was directeur van een bejaardentehuis. Als kind kwam ik vaak langs en later als puber had ik een bijbaan en runde ik samen met mijn broer de receptie. Het was daar nooit saai. Los van het vrijwilligerswerk dat ik er deed, heb ik er vooral leren biljarten.
Ik zag mezelf gek genoeg niet als verpleegkundige. Alle andere functies binnen het verzorgingstehuis vond ik wel heel leuk. De keuze voor de opleiding Toegepaste Huishoudwetenschappen was voor mij dan ook een logische stap. Na het HBO heb ik gekozen voor de Universiteit van Tilburg. Ik ben daar als organisatiedeskundige afgestudeerd met een ‘organisatie-diagnosemodel’ voor de intramurale ouderenzorg. De titel van de scriptie luidde: ‘Een zee vol facilitaire uitdagingen’. Wat een profetische titel was dit in 1996. Anno 2024 stijgt niet alleen de zeespiegel maar ook de kosten voor de (facilitaire) zorg naar een jaarlijkse 100 miljard euro. En de uitdagingen zijn er niet kleiner op geworden.
Als toezichthouder bij een grote gehandicapteninstelling zie ik dat de volgende vraagstukken spelen:
- De samenleving verhardt en versnelt.
- De zorg heeft te maken met een zorginfarct en relatief krimpend budget.
- Er is een toenemende complexiteit van de zorgvraag.
- Een complexe arbeidsmarkt met een forse uitstroom, hoog ziekteverzuim en inzet ZZP’ers.
- De maatschappij zet in op zelfredzaamheid waarbij technologie (lees AI) dit moet vergroten en versnellen.
- De zorg kent grote huisvestings- en duurzaamheidsvraagstukken.
U begrijpt, de opgave is fors. Het goede doen en alle belangen dienen, is voor menig zorgorganisatie bijna ondoenlijk. Er moeten soms pijnlijke keuzes gemaakt worden zoals de keuze tussen een gezonde financiële bedrijfsvoering of extra geld om de kwaliteit van zorg aan kwetsbare doelgroepen te verbeteren. Veel vraagstukken zijn zelfs voor een grote instelling niet zelfstandig op te lossen. Het zijn systeemvraagstukken die een systeemoplossing vereisen. En dat is in deze politiek turbulente tijd een lastige uitdaging. De focus ligt veelal op de korte termijn en aan lange termijn oplossingen lijken we niet toe te komen.
Gastcollege
De opleiding Facility Management op de Haagse Hogeschool is een minor Business in de zorg gestart. Ik mocht de aftrap verzorgen. Ondanks mijn zorg over de zorg, heb ik een gloedvol betoog afgestoken dat facilitaire dienstverlening in de zorg uitdagend en leuk is. Hoe fijn is het om een veilige, schone en warme leef- en werkomgeving te creëren. In de zorg lever je een bijdrage aan het leven van mensen die aangewezen zijn op hetgeen je als zorgverlener biedt. Dit gastcollege mocht ik met Maud Halkes doen. Maud is een oud-studiegenoot en heeft een dochter met een meervoudige handicap. Maud heeft samen met haar man Seth (ook een oud-studiegenoot) en vele anderen het initiatief genomen om een eigen kinderdagcentrum op te zetten, namelijk het AandachtsLAB. Het verhaal van Maud is – ondanks alle problemen die ook zij dagdagelijks moet tackelen – een verhaal van hoe het ook kan. Om de woorden van de Koning tijdens Prinsjesdag aan te halen, het AandachtsLAB kijkt naar wat wel kan. Want als je echt wilt en weet wat belangrijk is, dan is er heel veel mogelijk. Ook in de zorg!