Onderzoek heeft uitgewezen dat circa 15% van de mensheid introvert is en 15% extravert. De rest bevindt zich ergens op het continuüm daartussen in. Voor de mensen die mij een beetje kennen, zal het geen verrassing zijn: ik behoor tot de 15 % extraverte mensen (nooit wetenschappelijk vastgesteld, maar ik twijfel er geen seconde aan!). Extraverte mensen hebben sociale contacten nodig, het is namelijk een natuurlijke manier om endorfine (het gelukshormoon) aan te maken.
De coronatijd was voor mij – en voor vele (extraverte) mensen met mij – dus een behoorlijke beproeving. Langzaam maar zeker ben ik mijn sociale netwerken weer aan het oppoetsen en met veel mensen aan het praten over de vraag: hoe nu verder!? In dat kader was het afgelopen donderdag heerlijk om naar Nieuwegein af te reizen voor de 15e editie van het Facto congres. Altijd een mooi moment om veel vakgenoten te zien en te spreken. En gelukkig is er ook altijd inhoudelijk genoeg om van te genieten. Dit jaar was in ieder geval mijn hoogtepunt de key note van Danielle Braun (cultureel antropoloog). In de voorafgaande discussie aan haar key note, zaten Maybrit Admiraal, Maurice Verwer en ik al snel op één lijn. Op de vraag wat ons (zakelijk) bezighoudt, werd al snel duidelijk dat sociale cohesie in deze tijd onder druk staat, waarbij we ons afvroegen of – als we over vijf jaar terugkijken – zal blijken dat corona de sluipmoordenaar is geweest van sociale cohesie.
Danielle Braun bevestigde in haar key note dat sociale cohesie inderdaad onder druk staat. Volgens haar bevinden we ons momenteel in een liminale tijd: het ‘ondertussen’. Danielle betoogde dat we niet in twee fasen veranderen (van IST naar SOLL), maar dat we veranderen in het ‘ondertussen’. In het ‘ondertussen’ weten we het nog niet. We weten nog niet waar het naartoe gaat en ‘ondertussen’ ervaren we spanning, pijn en onzekerheid. Liminale leiders accepteren dat we het nog niet weten en beseffen dat we het onderweg gaan uitzoeken.
Dit was voor mij een bevestiging op de door onszelf gestelde vraag. Ja het kan zo zijn dat corona de sluipmoordenaar is van sociale cohesie. Maar dat is nog lang niet zeker! We zitten waarschijnlijk in het ‘ondertussen’ en door nu met elkaar in gesprek te blijven of te gaan, kunnen we een gewenste verandering in gang zetten. En voor mij is die gewenste verandering een verandering van ‘menselijke maat’ en veel sociaal contact.
En – of je het nu leuk vindt of niet – in ons facilitaire vakgebied is één van de effecten dat we Activity Based Working het hybride werken zijn gaan noemen en dat we met z’n allen zoekende zijn naar wat dat nu eigenlijk is. Als facilitair vakgebied kunnen wij een wezenlijke bijdrage leveren aan de sociale cohesie door te zorgen dat de gesprekken rondom hybride werken in eerste instantie zo min mogelijk gaan over vierkante meters, werkplekconcepten en inrichting van werkruimtes, maar vooral over de manier waarop we willen werken en samenwerken. Danielle Braun gaf mij stof tot nadenken met haar mooie inzichten uit de antropologie over tribes, mooie verhalen vertellen, rituelen en wat we kunnen leren van de nomaden. Mijn goede voornemen is in ieder geval om met zo veel mogelijk mensen te spreken, om zo het ‘ondertussen’ te benutten en te voorkomen dat corona (nog meer) sociale schade aanricht.